Bireysel Emeklilik Sisteminin Amacı ve Kapsamı

Bireysel Emeklilik Kanunun amacı; Sosyal Güvenlik sistemine ilave olarak, katılımcılara emeklilik döneminde ek gelir sağlamak üzere, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sistemi kapsamında; katılımcıların ve varsa isteğe bağlı olarak işverenlerinin katkılarının toplanmasını, bu kanunda belirtilen emeklilik şirketleri tarafından bireysel emeklilik hesaplarında izlenerek emeklilik yatırım fonlarında yatırıma yönlendirilmesi ve bu yolla bireylerin emekliliklerinde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin artırılması, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratılarak istihdamın artırılması ve kalkınmaya katkıda bulunulması, sisteme katılma, ayrılma ve emeklilik koşulları ile katılımcıların hak ve yükümlülüklerini düzenlemek şeklinde belirlenmiştir.[1]

            Bireysel emekliliğin amacı ve kapsamı 4632 sayılı Yasanın 1. maddesinde hükme bağlanmıştır. Söz konusu maddenin yasanın amacını hükme bağlayan birinci fıkrası uyarınca; yasanın amacı, kamu sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesi ile emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılması ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulmasını teminen, gönüllü katılıma dayalı ve belirlenmiş katkı esasına göre oluşturulan bireysel emeklilik sisteminin düzenlenmesi ve denetlenmesidir.

Yasanın kapsamı, birinci maddenin ikinci fıkrasında belirlenmiştir. Bu fıkraya göre yasanın kapsamı;

1.      Emeklilik şirketlerinin kuruluş, çalışma, yönetim ve denetimine.

2.      Kişilerin sisteme katılma, ayrılma ve emeklilik koşullarına,

3.      Emeklilik yatırım fonlarının kuruluşuna,

4.      Katkıların bu fonlarda toplanmasına ve değerlendirilmesine,

5.      Aracılık hizmetlerine,

6.      Kamuya açıklanacak bilgilerin kapsamına,

7.      Bireysel emeklilikle ilgili diğer hususlara ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.

            Bireysel Emeklilik fonları yoluyla emeklilik dönemleri için tasarrufta bulunan bireyler mikro bazda kendi ekonomik çıkarları yönünde hareket ederken, makro ekonomik bazda özel tasarrufların ulusal tasarruf düzeyinin artmasına katkıda bulunmaktadırlar. Bireysel Emeklilik Sistemi'nin makro ekonomik faydalarını sıralayacak olursak[2];

• Ulusal tasarruf düzeyini artırır.

• İkinci bir emeklilik geliri ile emeklilik dönemlerinde bireylerin refah düzeyleri artar.

• Kamu sosyal güvenlikteki yükü azaltır.

• Kamu ve mali sektör için uzun vadeli fon ihtiyacını karsılar

• Kayıtlılığı artırır.

• Piyasalardaki dalgalanmaların ve spekülasyonların azalması ve sermaye piyasalarının derinleşmesine katkı sağlar.

Bireysel emeklilik sistemi tasarımındaki doğrudan amaçlar incelendiğinde, ülkemizde sürdürülebilir bir sosyal güvenlik sisteminin kurulmasını destekleyici bir tespitin yapıldığı; dolaylı amaçlar incelendiğinde ise, mali çevreler tarafından sistemin sosyal güvenlik fonksiyonundan daha öncelikli olarak ekonomik fonksiyonunun dikkate alındığı görülmektedir.[3]

---

[1] Mehmet Korkusuz, 100 Soruda Bireysel Emeklilik, İstanbul: Alkım Yayıncılık, 2001, s.9.

[2] Çağatay Ergenekon, Özel Emeklilik Fonları Sili Örneğinden Alınacak Dersler, İMKB, İstanbul, Temmuz 1998, s.27.

[3] Kadir Arıcı, Sosyal Güvenlik Sistemimizin İçin Yeni Bir Tecrübe: Özel Emeklilik Fonları, İşveren, C:XL, S:3, Aralık 2001, s.20-21.