Emeklilik şirketlerinin kurduğu fonları yöneten profesyonel kuruluşlardır. Sermaye Piyasası Kurumu tarafından yapılan düzenlemeler ve denetlemelere tabidirler. Portföy yönetim şirketleri, SPK’dan portföy yöneticiliği yetki belgesi almış ve yine SPK tarafından uygun görülen portföy yönetim şirketini içerir.[1]
SPK’ya tabi portföy yönetim şirketleri tarafından emeklilik yatırım fonları, profesyonel portföy yönetim prensipleri doğrultusunda yatırıma yönlendirilmektedir. Birikimler, bir süre sonunda başka bir emeklilik yatırım fonuna ya da emeklilik şirketine transfer edilememektedir.[2]
Portföy yönetim şirketlerinin görevlerini şöyle sıralayabiliriz:
ü Portföy yönetim şirketi emeklilik fonları portföyünü sermaye piyasaları ve portföy yönetim anlaşmasına göre yönetmekle sorumludur.[3]
ü Portföy yöneticisi, borsada işlem gören varlıkların alım satımlarını borsa kanalıyla yapmak ve fon portföyüne alım satım işlemlerinde, işlemi gerçekleştiren aracı kuruluşun, fonu temsil eden fon kodu ile borsada işlem yapmasını temin etmek zorundadır.
ü Portföy yöneticisi fon ile diğer müşteriler adına yapılan işlemleri ayrı ayrı izlemekle yükümlüdür.
ü Fon portföyüne hiçbir şekilde rayiç bedelin üzerinde varlık satın alınamaz ve portföyden bu değerin altında varlık satılamaz.
ü Portföy yöneticisi, herhangi bir şekilde kendisine ve üçüncü kişilere çıkar sağlamak amacıyla fon portföyüne işlem yapamaz. Fon adına vereceği emirlerde gerekli özen ve basireti göstermek zorundadır.
ü Portföy yöneticisi fon portföyüne yapılan işlemlerde işlemin büyüklüğünü, alınan varlıkların fiyatını, piyasa koşullarını, komisyon oranlarını, işlem yapılan aracı kuruluşun tecrübesini, mali durumunu ve piyasadaki itibarını göz önünde bulundurmak suretiyle, işlemleri zaman ve fiyat açısından en uygun şekilde gerçekleştirir.
1.7.3. Takasbank
Takasbank, 2002’de yürürlüğe giren Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik’te belirtildiği üzere “Saklayıcı” görevini üstlenmiş olup, Bireysel Emeklilik Şirketleri sisteme dahil olmuş müşterileri için Takasbank sisteminde alt hesaplar açarak müşterilerine ait fon katılma belgelerini bu hesaplarda takip etmek durumundadırlar. Dolayısıyla Bireysel Emeklilik Şirketleri Fonu katılım belgeleri, Takasbank nezdinde ve katılımcı bazında kayıt altına alınmaktadır.[4]
Takasbank’ın emeklilik sisteminde üstlendiği başlıca görevlerin arasında[5];
ü Fon adına yapılan varlık alım satım işlemlerinin takasının yapılabilmesi için gerekli ortamın oluşturulması ve bu ortamın sürekliliğinin sağlanması,
ü Fon paylarının katılımcı bazında tutulması ve katılımcılara fon hesaplarında yatırıma yönlendirecek katkı payı tutarı ile bunlara karşılık gelen pay sayılarını fon bazında izleme olanağı sunması,
ü Fon portföyünün SPK tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde yönetilmesinin kontrolü, portföy değerinin ve birim pay değerinin belirlenen değerleme esasları çerçevesinde hesaplandığının denetimi,
ü Fondan yapılacak ödeme ve virman işlemlerinin denetimi,
ü Fon portföyündeki menkul kıymetler üzerindeki haklardan portföy yönetim şirketinin talimatı ile yararlanılmasına aracılık etmek,
ü Şirkete ve portföy yönetim şirketine, fon ile ilgili bilgileri izleme imkanının ve gerekli raporların elektronik ortamda sağlanması, SPK ve Hazine Müsteşarlığı’nca istenecek fon işlemleri ve varlıkları ile ilgili bilgilerin elektronik ortamda sağlanması yer almaktadır.
1.7.4. Sermaye Piyasası Kurumu
Emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonlarına ilişkin düzenlemeleri ve denetlemeleri yapan devlet kurumudur. Emeklilik şirketleri, emeklilik yatırım fonlarının kuruluşu ve işleyişi ile ilgili bilgileri düzenli olarak Sermaye Piyasası Kurulu'na iletirler. Sermaye Piyasası Kurumu (SPK) aynı zamanda portföy yönetim şirketlerinin kuruluş ve denetimleri ile ilgili üst kurum görevini de yapmaktadır. SPK, bireysel emeklilik yatırım fonlarının kurulması ve denetlenmesi aşamalarında ve portföy yönetim şirketlerinin denetlenmesinde görevlidir.[6]
Emeklilik sözleşmesinde bulunacak maddelere, aktarıma, aktarım talebine ve aktarımda süre kısıtlamalarına, emeklilik halinde hak sahiplerinin bulunması için yapılması gereken araştırmalara ve paranın bu araştırma süresi içinde değerlendirilmesine, giriş aidatı, yönetim ve fon işletim giderleri miktar ya da oranlarına, kuruluş izni ve faaliyet ruhsatı başvurularında istenecek bilgi ve belgelere, bireysel emeklilik sisteminde katılımcıya ve kamuya açıklanacak bilgiler, açıklanma dönemleri ve süreleri ile ilan ve reklamlara, bireysel emeklilik sisteminin bilgi teknolojisi altyapısının operasyonel unsurlarına ilişkin esas ve usuller gibi konular müsteşarlık tarafından belirlenirken SPK'nın uygun görüşüne başvurulur.[7]
SPK, emeklilik sisteminde önemli bir yere sahiptir ve hem denetleme hem de gözetleme görevlerini yerine getirme zorunluluğunu üstlenmiştir.
[1] Beyhan Yaslıdağ, Bireysel Emeklilik Sistemi ve Soru Bankası, Tim Eğitim ve Danışmanlık, 2004,s.319
[2] Sermaye Piyasası Kurulu, Bireysel Emeklilik Sistemi, SPK Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçığı-7, http://www.spk.gov.tr/ (7 Haziran 2010).
[3] Price Water House Coopers, Turkey, Private Pension System Guide,2003,s.65
[4]Bireysel Emeklilik Fonları (2010), http://www.takasbank.com.tr/Pages/BireyselEmeklilikFonlari2.aspx, (7 Haziran 2010)
[5] Bireysel Emeklilik Raporu (2004), http://www.egm.org.tr/bes2004gr/yeni/05_bolum2.pdf , (7 Haziran 2010)
[6] Yaslıdağ, s.38
[7] Bireysel Emeklilik Raporu 2004,s.27
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder